Erfgoededucatie en kerndoelen
Erfgoededucatie is opgenomen in het curriculum voor het basisonderwijs dat de
Rijksoverheid in 2018 heeft vastgesteld en dat sindsdien aangepast en geactualiseerd is.
Erfgoededucatie sluit aan bij diverse kerndoelen in het primair onderwijs. Een daarvan is
kerndoel 56: Kunstzinnige oriëntatie: ‘De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen
waardering voor aspecten van cultureel erfgoed.’ Volgens de kerndoelen is erfgoededucatie
dus een onderdeel van cultuureducatie en kunstzinnige oriëntatie.
Erfgoededucatie raakt bovendien aan tal van andere kerndoelen. Denk aan kerndoel 55: ‘De
leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren.’ Dit kerndoel heeft
specifiek betrekking op het leergebied kunstzinnige oriëntatie, maar heeft een duidelijke
link met erfgoededucatie.
Als leerkracht kun je ook werken aan de kerndoelen 37, 38, 51, 52 en 53 door middel van
erfgoededucatie.
In het basisonderwijs gaat het bij erfgoededucatie erom dat de leerlingen gebruik leren
maken van eenvoudige historische bronnen en kennismaken met de kenmerken van de
diverse tijdvakken uit de Nederlandse geschiedenis. Je kunt daarbij denken aan de periode
van jagers en boeren, de Romeinse tijd, de Middeleeuwen, de Franse overheersing, de
industriële revolutie, de beide Wereldoorlogen en de Holocaust. Daarbij is het ook van
belang dat ze leren over belangrijke historische personen en gebeurtenissen uit de
Nederlandse geschiedenis.
Zoals we hierboven al zagen, erfgoededucatie kan heel goed gegeven worden in samenhang
met andere leergebieden, zoals Oriëntatie op jezelf en de wereld. Daaronder vallen onder
meer de vakken geschiedenis, aardrijkskunde, burgerschapsvorming en
identiteitsontwikkeling. Maar ook de leergebieden Nederlandse taal en kunstzinnige
vorming zijn goed te combineren met erfgoededucatie. Door erfgoededucatie worden
leerlingen bovendien aangespoord zich te verdiepen in mensen met een andere
achtergrond of levensstijl dan zijzelf.
Vanwege deze cross-over met andere leergebieden, kun je als leerkracht erfgoededucatie
dus ook gebruiken om verbanden te leggen tussen de diverse kerndoelen. Je kunt
bijvoorbeeld een vakoverstijgende opdracht geven, waardoor je zowel bezig bent met de
kerndoelen van het leergebied kunstzinnige oriëntatie, als met de kerndoelen
identiteitsvorming, het vergroten van historisch besef en historisch redeneren (kerndoel 51,
52, en 53), het vergroten van de verbondenheid met de eigen omgeving of gemeenschap
(kerndoel 37) en het vergroten van een cultureel bewustzijn en burgerschap (kerndoel 38).
Er is geen apart kerndoel geformuleerd voor erfgoededucatie in de onderbouw van het
voortgezet onderwijs. Wel sluit het goed aan bij de diverse verplichte domeinen, zoals het
domein Kunst en cultuur, vanwege de overlap tussen kunst en erfgoed. Een ander domein is
Mens en Maatschappij, omdat erfgoededucatie verbindingen legt tussen geschiedenis en
het heden. Ook leent het onderwerp zich goed voor een vakoverstijgende benadering.
Erfgoededucatie wordt niet specifiek genoemd bij de eindtermen voor de bovenbouw van
het voortgezet onderwijs.
Erfgoededucatie sluit met name goed aan bij kerndoel 56 voor het primair onderwijs: Kunstzinnige oriëntatie: ‘De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed’. Erfgoededucatie vormt dus een onderdeel van cultuureducatie en kunstzinnige oriëntatie.
Dit beslaat een breed terrein. Denk aan kerndoel 55: De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren, kerndoel 51-53, over oriëntatie op jezelf en de wereld. Hieronder vallen ook identiteitsvorming, het vergroten van historisch besef en historisch redeneren. Erfgoededucatie kan eveneens bijdragen aan het bereiken van kerndoel 37: vergroten van de verbondenheid met de eigen omgeving en kerndoel 38: het vergroten van een cultureel bewustzijn en burgerschap.
Elke school kan daar zijn eigen invulling aan geven, en gebruik maken van materieel en immaterieel erfgoed in de omgeving. Je kunt denken aan het bezoeken van musea, archeologische vondsten, gecombineerd met de leergebieden geschiedenis en aardrijkskunde. De leerlingen kunnen zo leren over de diverse tijdvakken uit de geschiedenis van Nederland, zoals de Romeinse tijd, de Middeleeuwen, de Franse overheersing, de industriële revolutie, de beide Wereldoorlogen en de Holocaust. Veel musea en culturele instellingen hebben programma’s die speciaal op de diverse leeftijdsgroepen afgestemd zijn en waar scholen gebruik van kunnen maken.
Er bestaat geen apart kerndoel voor erfgoededucatie voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Maar het sluit goed aan bij diverse domeinen voor deze leerjaren, zoals het domein Kunst en cultuur, vanwege de overlap tussen kunst en erfgoed. Een ander relevant domein is Mens en Maatschappij, omdat erfgoededucatie verbindingen legt tussen geschiedenis en het heden. Ook leent het onderwerp zich goed voor een vakoverstijgende benadering.